Opsteker Nederlandse landbouw: Hogere productie minder milieubelasting
Op de verschillende milieuthemas zien de rapporteurs dat er forse winst is geboekt. De milieu-, energie, en grondstoffenproductiviteit is voor bijna alle indicatoren substantieel tot sterk verbeterd. Zo zijn er forse stappen gezet in de reductie van luchtvervuiling voor diverse stoffen en in het gebruik van grondstoffen, energie en water. Verder geldt dat de indrukwekkende verbetering in jaarlijkse stromen en van de productiviteit nog geen garantie is dat de natuurlijke assets, bodem, water, lucht, natuur en milieukwaliteit overal op het gewenste niveau zullen komen.
Het rapport is door Wageningen Economic Research (WEcR) gepubliceerd in samenwerking met het CBS, in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, de Nederlandse handelscijfers van agrarische goederen over 2019. Het geeft een zeer uitgebreid beeld van alle facetten van de Nederlandse landbouw in een breed, wereldwijd perspectief.
Nederlandse makelij
Volgens de ramingen van de WEcR en het CBS exporteerde Nederland in 2019 voor 94,5 miljard euro aan bewerkte en onbewerkte landbouwgoederen. Dat is 4,6 procent meer dan in 2018 (90,4 miljard euro). De exportgroei komt met name door een stijging van de exportprijzen van 3,2 procentpunt (ongeveer 70 procent aandeel) en in mindere mate door een volumegroei van 1,4 procentpunt (ongeveer 30 procent aandeel). Naar schatting bestond 72,5 procent van de totale Nederlandse agrarische export uit goederen van Nederlandse makelij. Het overige deel (27,5 procent) betrof wederuitvoer van in het buitenland geproduceerde goederen die al dan niet na lichte bewerking, zoals verpakking, weer zijn doorgevoerd naar het buitenland. De landbouwimport groeit naar schatting met 3,7 procent ten opzichte van 2018 en komt daarmee uit op 64,1 miljard euro in 2019, ook een nieuw record. Het landbouwoverschot komt daarmee uit op 30,4 miljard euro in 2019.
Export vooral naar omliggende landen
De belangrijkste bestemmingen van de landbouwexport blijven de landen rondom Nederland. Duitsland, België, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk zijn samen goed voor 54 procent van de totale Nederlandse landbouwexport. Het totale EU-aandeel in de Nederlandse export bedraagt 76 procent. De grootste absolute toename in de Nederlandse landbouwexport in 2019 komt ook voor rekening van buurland Duitsland (+ 878 miljoen euro). China volgt als tweede (+ 538 miljoen euro), met een procentuele toename van 22 procent in een jaar tijd, voornamelijk als gevolg van de grote groei in varkensvlees en babymelkpoeder.
Minder milieubelasting
De sterke internationale positie, gegroeide productie en export van de Nederlandse landbouw heeft evenwel niet geleid tot meer milieubelasting. Het WECR-rapport geeft een brede analyse over milieudruk met name over verzuring en het broeikaseffect. Tussen 1995 en 2018 groeide de primaire landbouw economisch, in zowel productie als in toegevoegde waarde in volumetermen (gecorrigeerd voor prijseffecten) met respectievelijk 24 procent en 28 procent, waarbij de werkgelegenheid met bijna 20 procent daalde. Gecombineerd toont dat een arbeidsproductiviteitsstijging in de landbouw van bijna 60 procent, jaarlijks gemiddeld 2 procent.
Tegelijkertijd daalde het energiegebruik in de agrarische sector met 14 procent. Dit leidde eveneens tot een stijging van de energieproductiviteit sinds 1995 met bijna 50 procent. Tevens namen de emissies van broeikasgassen (kooldioxide, lachgas en methaan) en van verzurende stoffen (zoals ammoniak) naar de lucht af met respectievelijk 15 procent en 45 procent. Dit zorgde voor een substantieel lagere emissie-intensiteiten in de landbouw van de genoemde luchtvervuilende. Daarnaast levert de sector diensten; zowel agrarische diensten als andere niet-landbouwdiensten. Dat laatste doet de primaire sector in toenemende mate wat de duurzaamheidsprestaties van de sector positief beïnvloedt. Hierdoor is er per eenheid output vaak een lagere input van grondstoffen en van emissies. Deze ontwikkeling draagt dus autonoom bij aan de prestatie-indicatoren voor duurzaamheid en brede welvaart.
Schouten trots op sector
Minister Carola Schouten complimenteert de sector met de behaalde resultaten: Nederlandse boeren, tuinders en vissers produceren mooie en kwalitatief goede producten voor zowel de nationale als de internationale markt. En de groei van productie is gepaard gegaan met een aanzienlijke verduurzaming op milieu, energie en duurzaam grondstoffengebruik. Daar ben ik trots op. Ik merk dat andere landen vol interesse kijken naar onze wijze van produceren. Naar de schaal waarop we produceren, maar ook naar de kennis en de technieken waarmee we dat doen. Onze technologische innovaties in de landbouw gaan de hele wereld over. Die kennis en kunde kunnen we nog veel meer delen, ook om bij te dragen aan de klimaatdoelstellingen.
Een mening over dit artikel? Reageer op onze Twitter, Facebook, Instagram of LinkedIn. Een opinieartikel is ook van harte welkom. Mail dan even met de redactie (redactie@vork.org). Geïnteresseerd in de andere artikelen van VORK? Word abonnee, vraag een gratis proefnummer aan en schrijf je in voor de tweewekelijkse Vork-nieuwsbrief. Student? Wellicht is het speciale studentenabonnement dan iets voor jou.
Tekst: Reinout Burgers Beeld: Ruth van Schriek