Gemengde reacties op GLB akkoord
De EU- landbouwbegroting voor de komende zeven jaar is nu begroot op een totaal van ongeveer 350 miljard euro. Enkele elementen uit het akkoord zijn onder meer dat om voor hectarepremies in aanmerking te komen, boeren meer moeten doen voor klimaat en milieu. In technische termen: de basisconditionaliteit wordt verhoogd. Daarnaast wordt van de directe betalingen, de eerste pijler, 20 procent gereserveerd voor ecoregelingen: vrijwillige regelingen waarbij boeren beloond worden als ze hier nog verdere stappen in zetten. Dit zou bijvoorbeeld kunnen werken via agrarische collectieven. Omdat ecoregelingen een nieuw element zijn, komt er een leerfase van twee jaar om deze overgang te maken.
Tegelijkertijd gaat de regeldruk omlaag. De nadruk gaat niet zozeer liggen op compliance, het volgen van een steeds ingewikkelder doolhof van regels, maar aan performance, het bereiken van doelstellingen. Dit moet ook betekenen dat de regeldruk en de administratieve lasten omlaag gaan. Landen krijgen zelf meer te zeggen over hoe ze de doelstellingen van het GLB zullen bereiken. Waar nu Brussel dezelfde regels oplegt aan boeren van Spanje tot Finland, moeten lidstaten in het volgende GLB meer armslag krijgen. Brussel stelt de doelen en de lidstaten bepalen hoe ze die doelen zullen bereiken. Lidstaten moeten minstens 2 procent van het budget voor inkomenssteun reserveren voor jonge boeren.
Stap in de goede richting
Minister Schouten noemt het akkoord een goede stap op weg naar een nieuw soort landbouw. De minister is tevreden dat er extra geld komt voor jonge boeren en ruimte om te vernieuwen, waarbij de zogenaamde hectaretoeslag simpeler wordt, maar ze geeft direct aan dat ze op meer ambitie had gehoopt. CDA-Europarlementariër Annie Schreijer-Pierik, een voorvechter van de landbouw, vindt het een redelijk compromis. LTO Nederland vindt het ook een stap in de goede richting. De belangenorganisatie zegt dat het vooral belangrijk is dat het GLB een inkomensvangnet blijft bieden aan agrarisch ondernemers. LTO geeft echter ook aan dat het nog steeds niet uitlegbaar is dat in de plannen van de Europese Commissie voor het nieuwe GLB meer wordt gevraagd van boeren en tuinders, terwijl daar structureel minder geld tegenover staat.
Spaak in het wiel
GroenLinks meent dat het akkoord een spaak in de wielen van de hele Green Deal is en dat de ambities nu niet gehaald worden. Nu was de Farm-to-Fork strategie behoorlijk ambitieus en zou bij uitvoering een radicale verandering betekenen. Die veranderingen durfden de Europese landbouwministers nu nog niet te omarmen en zouden wellicht op dit moment toch de voedselvoorziening kunnen treffen; aangezien een van de aspecten 25 procent meer biologische landbouw is. Met dezelfde productie en consumptie betekent dit eenvoudigweg dat er meer beschikbare landbouwgrond moet komen.
Ontbreken strikte milieudoelen
Het nieuwe GLB lijkt dus meer gebaseerd te zijn op realisme en loopt daarom niet samen met de meer idealistische Green Deal en sommigen vinden dat er sprake is van een mismatch. Natuurmonumenten, LandschappenNL, Het Wereld Natuur Fonds, SoortenNL, Milieudefensie, RAVON, FLORON en de Vlinderstichting concluderen in een gezamenlijk persbericht dat vernieuwing en verduurzaming door het nieuwe akkoord geen kans meer krijgen. Twintig procent van het budget van het GLB komt beschikbaar via ecoregelingen, wat inhoudt dat er bepaalde maatschappelijke diensten voor moeten verleend. Maar ook daar ontbreken strikte milieudoelen, stellen de natuur- en milieuorganisaties. Zij vinden dat de helft van de subsidies gereserveerd zou moeten worden voor ecoregelingen die bijdragen aan ecologisch herstel. Op die manier worden boeren ervoor beloond als zij diensten leveren die ten goede komen van de natuur. De ecoregelingen voor ecologisch herstel zouden bovendien goed geborgd moeten worden.
Stemmen over GLB
Het Europees Parlement praat deze week over het nieuwe landbouwbeleid. De hele week stemmen de parlementariërs over verschillende wijzigingsvoorstellen. Daarna gaat een kleine delegatie van het parlement met de Duitse minister (die momenteel voorzitter is van de EU) onderhandelen om tot een definitief besluit over het nieuwe landbouwbeleid te komen.
UPDATE:
Het Europees Parlement stemde vrijdag 23 oktober in met het GLB-pakket. De 30 procent voor de ecoregelingen in plaats van 20 procent van de directe betalingen werd gereserveerd voor de vrijwillige milieu- en natuurprogrammas. De Europarlementariërs willen ook dat minstens 35 procent van de begroting voor plattelandsontwikkeling wordt vrijgemaakt voor maatregelen op het gebied van milieu en klimaat. Ze stemden ddaarnaast in met het voorstel om de rechtstreekse jaarlijkse betalingen aan landbouwers boven de 60.000 euro geleidelijk te verminderen en te beperken tot 100.000 euro. Volgens de EP-leden moet ten minste 6 procent van de nationale rechtstreekse betalingen worden gebruikt om kleine en middelgrote landbouwondernemingen te ondersteunen, maar als de lidstaten daartoe meer dan 12 procent gebruiken, dan kunnen zij zelf beslissen of zij de genoemde beperking toepassen. Verder zouden de lidstaten zouden minstens 4 procent van hun budget voor rechtstreekse betalingen kunnen gebruiken om jonge landbouwers te helpen. Daarnaast kan er ook steun worden verleend uit de fondsen voor plattelandsontwikkeling, waarbij investeringen in jonge landbouwers prioriteit zouden kunnen krijgen, aldus de stemming van de EP-leden.
Tekst: Reinout Burgers Beeld: EU
