Klimaatverandering zorgt voor meer conflicten tussen mens en dier

Conflicten tussen mens en dier kosten de economie miljarden euros, bedreigen mensenlevens en is een belangrijke oorzaak van het verlies aan biodiversiteit, omdat het conflict vaak wordt opgelost ten koste van het dier. Volgens Briana Abrahms, bioloog en onderzoeker aan de universiteit van Washington dreigt het aantal conflicten toe te nemen als gevolg van klimaatverandering. In het tijdschrift Science doet ze een beroep op haar collegas om hier meer onderzoek naar te doen, zodat beleidsmakers, liefst preventief, maatregelen kunnen nemen.

Klimaatverandering zorgt vaker voor extreem weer. In 2015 en 2016 dreef een hittegolf walvissen naar de kust van Noord-Amerika op zoek naar voedsel. Hierdoor raakten ze verstrikt in de netten van krabvissers. Het krabseizoen overlapte precies met de periode waarin walvissen richting kust zwemmen. Het conflict leidde tot sterfte onder walvissen en tot minder inkomsten voor de vissers. Blijvende klimaatverandering heeft in India gezorgd voor het afdalen van blauwe bergschapen naar lagere regionen en de gewassen, bedoeld voor mensen, oppeuzelen. In hun kielzog nemen zij sneeuwluipaarden, hun natuurlijke vijand, met zich mee. Dat geeft weer andere problemen.

El Niño

Naast extreme weersomstandigheden zijn er ook conflicten vanwege schommelingen in het klimaat, stelt Abrahms in een begeleidend persbericht. Een studie in New Mexico toont dat de frequentie waarin zwarte beren in contact komen met mensen en vee fluctueert met de cyclus El Niño/La Niña. La Niña creëert droogte waardoor de beren grotere afstanden afleggen op zoek naar voedsel en in bewoonde gebieden meer schade aanrichten. Bijvoorbeeld omdat ze vuilnisbakken plunderen. Een ander voorbeeld is de extreme droogteperiode in Botswana in 2018. Als gevolg daarvan gingen grote roofdieren op grote schaal foerageren op het vee van de boeren.

Bavianen

De meeste studies naar conflicten tussen mens en dier en de gevolgen daarvan staan los van klimaat. Zo steeg de populatie bavianen in delen van West- en Centraal Afrika omdat hun natuurlijke vijanden massaal zijn gedood door de mens. Bavianen zijn brutaal en beroven de lokale bevolking van hun gewassen. Om dat te voorkomen worden kinderen van school gehouden om de akkers te bewaken. Contacten met dieren kunnen ook leiden tot meer ziektes. Zo leidde de terugval van poemas in de Verenigde Staten tot meer reeën, waardoor meer mensen de ziekte van Lyme kregen.

Ogen schilderen

Desgevraagd vertelt Abrahms dat er verschillende manieren zijn om conflicten tussen mens en dier op te lossen. Een van de meer creatieve oplossingen is het schilderen van ogen op het achtereind van het vee, zoals in Botswana, waardoor roofdieren worden afgeschrikt. Zij houden er niet van rechtsreeks te worden aangestaard. Een andere creatieve oplossing is het plaatsen van een afrastering van bijenkasten langs akkers in China en India om te voorkomen dat olifanten de oogst opeten.

Waarschuwen

Als het gaat om conflicten die ontstaan door klimaatverandering, zegt Abrahms: Het mooiste voorbeeld gebeurt nu al aan de Westkust van Noord-Amerika. Het ministerie van visserij bepaalt het begin en eind van het krabvisseizoen aan de hand van condities op de oceaan. Die proactieve handeling vermindert de kans dat walvissen in netten terecht komen. Verder kan kunstmatige intelligentie helpen conflicten te voorspellen, bijvoorbeeld aangeven wanneer La Nina wordt verwacht. Op die manier kunnen natuurbeheerders en inwoners tijdig worden gewaarschuwd en maatregelen nemen om problemen met zwarte beren te vermijden.

Schapen in de Himalayas worden beschermd tegen sneeuwluipaarden. Beeld: Nick Garbutt/Minden Pictures.

Tekst: Peter de Jaeger

Freelance wetenschapsjournalist met interesse in ontwikkelingen in landbouw, natuur en milieu.