Minder slijtage aan koeiengebit door herkauwen

De evolutie van hypsodontie – tanden en kiezen met een hoge kroon – is een klassiek voorbeeld van hoe dieren zich aanpassen aan veranderende omstandigheden. Meer specifiek, het ontstaan van enorme grasvlaktes tijdens het Eoceen tussen de 56 en 33 miljoen jaar geleden. Grassen bevatten silica en zijn vaak bedekt met gruis en stof.

De verre voorouders van onze hoefdieren pasten zich geleidelijk aan aan die veranderende omgeving, onder meer door de ontwikkeling van hypsodonte tanden en kiezen. Die gaan langer mee dan de tanden met lage kronen van hun voorouders en dat is weer bevorderlijk voor de levensduur. Hypsodontie wordt daarom vaak gebruikt voor ouderdomsbepaling van fossielen.

Onderzoekers van de Universiteit van Göttingen in Duitsland vroegen zich af of dat voor alle hoefdieren in gelijke mate geldt. Als de pens fungeert als een soort wasmachine die gruis en stof verwijdert, zou hypsodontie bij herkauwers minder voorkomen dan bij eenmagige graseters. Om de hypothese te testen, voerden ze vier koeien enkele dagen met gras dat vermengd was met zand. Op gezette tijden namen ze monsters van zowel de opgeboerde brij als van de feces, waarbij ze vooral keken naar de hoeveelheid silicaat (kiezelzout) in elk monster. En ja hoor, de uitwerpselen bevatten ongeveer dezelfde hoeveelheid silicaten als het grasvoer vermengd met zand, terwijl het opgeboerde voedsel aanzienlijk minder silicaten bevatte. Ergo, er treedt minder slijtage op van het koeiengebit en dat zou een verklaring kunnen zijn voor de relatief lage kronen van herkauwers.

„Ons onderzoek verklaart een fundamenteel maar weinig bestudeerd aspect van het malen van voedsel bij grote herbivoren, wat bijdraagt tot het begrip van de functie en de evolutie van tanden", verklaart professor Jürgen Hummel van de Ruminant Nutrition Group van de Universiteit van Göttingen in een persbericht. Naast inzicht in de fysiologie van de spijsvertering is het onderzoeksresultaat interessant voor de paleontologie: tanden zijn goed bewaard gebleven als fossielen en leveren vaak de belangrijkste aanwijzingen bij de reconstructie van vroege herbivoren en hun omgeving.