Veertig jaar geleden was de eerste uitzending van het Jeugdjournaal. Presentatrice Leontien Ceulemans zei ‘Hallo’ en vertelde de jeugdige kijkertjes vervolgens dat ‘landbouwgif’ van de tuinders in het Westland het drinkwater aldaar verontreinigt.

Grondloze teelt roept al snel het beeld op van een waterige tomaat of paprika met minder smaak en voedingswaarde dan eenzelfde tomaat of paprika die in de volle grond is geteeld, bij voorkeur in Italië of Spanje. Maar klopt dat beeld wel?

Indoor vertical farming zou een oplossing kunnen zijn voor de groeiende behoefte aan verse groenten van een uitdijende stedelijke bevolking. Met zijn sterke glastuinbouw zou Nederland voorop kunnen lopen bij de ontwikkeling van verticale concepten.

Na de Tweede Wereldoorlog is Bram Steiner (1921-2016) eerst bij TNO en daarna bij DLO onderzoek gaan doen naar plantenteelt zonder aarde en speciaal naar de voeding van de planten. Er waren veel geluiden dat enorme productieverhogingen haalbaar waren.

Voor de ‘glazen steden’ her en der in ons land lijkt het Bauhaus-principe ‘die Form folgt der Funktion’ tot in het extreme te zijn doorgevoerd. Dat doet het ergste vrezen voor de landbouw in stedelijk gebied, de ‘vertical farms’ die straks gaan verrijzen.

Er is ruimte voor grondloze teelt, al dan niet in voedselflats, maar het is niet de oplossing voor het voedselvraagstuk. Vork-medewerker Jaco Berveling gaat in gesprek met twee hoogleraren van de Universiteit Wageningen.

Zonder tuin en groene vingers tóch een eigen moestuin thuis? Het bestaat, zegt de bedenker van Click & Grow. In een mum van tijd heb je je eigen binnentuin die op je vensterbank past en volledig automatisch werkt.

Bij een nogal gelovige familie stonden boeken in de boekenkast, waarvan de dochter – indertijd mijn vriendinnetje – zei dat ze tot de helft spannend waren en daarna saai. Het waren boeken waarin de ervaringen van bekeerlingen waren opgetekend.

Wie bij grondloze teelt denkt aan futuristische torens met fluorescerende ledverlichting en een compleet gecontroleerd klimaat ziet een belangrijke toepassing over het hoofd; een toepassing die misschien veel belangrijker is voor de voedselzekerheid.

Als we ooit de maan of Mars koloniseren, zullen de kolonisten ook moeten eten. Niet alleen op Mars zelf, maar ook gedurende de ongeveer acht maanden die de reis duurt. Kun je onderweg voldoende voedsel produceren in een gesloten systeem zonder grond?